Türkiye’nin Önemli Doğa Alanları

Ülke ölçeğindeki ilk ÖDA envanterlerinden biri olan “Türkiye’nin Önemli Doğa Alanları” kitabı, Doğa Derneği’nin koordinasyonu, pek çok kuruluşun ve bilim insanının katkısıyla 2006 yılında tamamlandı. Sekiz farklı canlı grubu için yapılan bu çalışmada bitkiler, kız böcekleri, kelebekler, iç su balıkları, çift yaşamlılar, sürüngenler, kuşlar ve memeliler ile ilgili veriler sentezlendi ve sonuç olarak 305 ÖDA tanımlandı. Doğa Derneği’nin bu çalışmasına daha önce farklı uzman ve kurumlar tarafından hazırlanan Önemli Kuş Alanları, Önemli Bitki Alanları ile deniz kaplumbağası ve Akdeniz foku alanları önemli birer altlık oluşturdu.

Önemli Doğa Alanı (ÖDA) kavramı, hassas ve benzersiz doğal alanları belirlemek üzere kullanılan bir önceliklendirme yaklaşımıdır. Bunun için başta nesli tehlike altında olan ve/veya kısıtlı bir coğrafi yayılışa sahip canlı türleri olmak üzere bir dizi ekolojik gösterge kullanılır.  ÖDA’lar, alan korumaya ihtiyaç duyan tür ve habitatların dağılım ve nüfuslarını esas alan standartlar,  küresel ölçekte uygulanabilir eşik değerlerine bağlı somut kriterler vasıtasıyla seçilmektedir. Öte yandan, ÖDA’ların belirlenmesinde bir dizi nicel eşik değeri kullanılmaktadır.

Doğa Derneği uzmanlarının da arasında bulunduğu uluslararası bir ekip 2004 yılında Dünya Kuşları Koruma Kurumu (BirdLife International) tarafından yürütülen “Önemli Kuş Alanı” çalışmalarını temel alarak ÖDA kriterlerinin  ilk tasarımını ortaya koydu. Ardından, 2016 yılında Dünya Doğayı Koruma Birliği (IUCN), ÖDA yöntemini daha da geliştirerek öncelikli alanların belirlenmesi için uluslararası standart olarak kabul etti.