Bozkır Kartalı

Bozkır kartalı (Aquila nipalensis), Dünya Doğa Koruma Birliği (IUCN) tarafından nesli küresel ölçekte tehlikede (EN) kategorisinde sınıflandırılıyor. Bozkır kartalları Orta ve Güney Asya ve Afrika’nın doğusunda yayılış gösteriyor ve kurak düzlüklerde, açık alanlarda ürüyor. 2021 değerlendirmesine göre dünya genelinde 50.000-75.000, Avrupa’da ise maksimum 1800 yetişkin birey bozkır kartalı yaşıyor. 40 yıl içinde, bozkır kartalının Avrupa’daki popülasyon büyüklüğünde yüzde 80’e yakın bir azalma olduğu tahmin ediyor. Bozkır kartalları besin piramidinin en üst basamağında yer aldığı için sağlıklı bir ekosistemde kilit rol oynuyor. Diğer yırtıcı kuşlarla birlikte karkasların yok edilmesinde ve tarım alanlarındaki kemirgen ve böcek popülasyonlarının kontrolünde önemli görevler üstleniyor. Türkiye’deki yaklaşık 10 çift kaldığı düşünülen bozkır kartallarının ülkemizdeki alttürü A. nipalensis orientalis olarak adlandırılıyor.

Bozkır kartallarının 2018 yılına kadar Türkiye’deki durumu hakkındaki bilgi oldukça sınırlıydı. Bu gizemli türün 1960 yılından itibaren ilkbahar ve sonbahar göç döneminde düzenli ve az sayılarda kayıtları bulunuyordu. İç Anadolu, Akdeniz ve Trakya Bölgesi’nden kışlama kayıtları alınan türün, İç Anadolu Bölgesi (1977), Tuz Gölü, (1971), Bolluk Gölü (1982) ve Seyfe Gölü’nde (2003) de üreme kayıtları elde edildi.

Bozkır kartallarını ve yaşam alanlarını korumak için Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’na bağlı Tuz Gölü Özel Çevre Koruma (ÖÇK) Bölgesi birimi ile birlikte 2018 yılında bölgedeki bozkır kartalının üreme popülasyonu üzerine araştırmalar yürüttük. Türle aynı yaşam alanlarını paylaşan çobanlar ve yerel halk ile bozkır kartalı hakkında görüşmeler gerçekleştirdik. Saha çalışmalarında tespit edilen üç bozkır kartalı yuvasını düzenli olarak izledik. 2019 yılında bozkır kartalları için Orta Anadolu bölgesinde OSME (Orta Doğu Ornitoloji Derneği) ile yerel halk ve çobanlarla birlikte çalışmaya devam ettik. Bozkır kartallarının yaşam alanlarının korunması ve üreme alanlarına yönelik yeni bilgilerin elde edilmesi için çalışmalarımıza devam ediyoruz.

Bozkır ekosistemlerinin tarım arazilerine dönüştürülmesi, bilinçsiz ağaçlandırma faaliyetleri, gerilim hatlarında elektrik çarpması ve enerji yapılarıyla çarpışma, pestisit kullanımı, avcılık, yavru ve yumurta kaçakçılığı bozkır kartalına yönelik başlıca tehditler arasında yer alıyor. Doğa Koruma ve Milli Parklar tarafından yürütülen ve 2022 yılından tamamlanan Avrupa Birliği projesi kapsamında bozkır kartallarının eylem planı hazırlanıyor ve bu tehditlerin ortadan kaldırılması amaçlanıyor.