Türkiye’de yaşayan en iri kedi türü olan Anadolu parsı (Panthera pardus ssp. tulliana) Dünya Doğa Koruma Birliği (IUCN) tarafından tehlikede (EN) olarak sınıflandırılıyor. Dağlık arazilerde, ormanlarda, makilikerde ve çayırlık habitatlarda yaşayan parslar, yaban keçisi, yaban domuzu, geyik, çengelboynuzlu dağ keçisi ve doğadaki köpeklerle besleniyor. İyi bir tırmanıcı olan parslar, besinlerini yemek için genellikle ağaca tırmanıyor. Anadolu parsı, Türkiye, Azerbaycan, İran, Ermenisten Rusya, Irak, Pakistan ve Türkmenistan’da yayılış gösteriyor. Sayıları her geçen azalan parsları tehdit eden faktörlerin başında yaşam alanlarının yok edilmesi ve avcılık geliyor.
Anadolu’da 80’lerden sonra yok olduğu düşünülen Anadolu parsından güzel haberler gelmeye devam ediyor. 2006 yılında başlattığımız Hedef: Sıfır Yok Oluş kampanyası çerçevesinde Anadolu parsını (Panthera pardus ssp. tulliana) korumak için bir proje hazırladık. Fakat pek çok kişi ve kurumun bu canlının neslinin tükendiğini düşünmesi nedeniyle projeye geniş destek sağlanamadı. İlerleyen yıllarda, araştırmacı sayılarındaki ve teknolojik ekipman kullanımındaki artışlar sayesinde Anadolu’nun farklı noktalarından görüntüler elde edildi. Hatta o yıllarda Türkiye genelinden ulaşan bildirimler, parsın halen Antakya, Bitlis, Diyarbakır ve İran sınırı arasında kalan dörtgen içerisinde, Güneydoğu Toroslar’da yaşadığını ortaya koyuyordu. Ne yazık ki, sırasıyla 2000’de Antakya’da, 2003, 2006 ve 2010’da Bitlis ve Siirt’te ve 2013’de Diyarbakır Çınar’da pars bireyleri öldürüldü.
Doğal alanlardaki tüm baskılara rağmen bu nadide canlı Güneydoğu ve Doğu Anadolu Bölgesi, Toroslar ve Doğu Karadeniz’de yaşamaya devam ediyor. Güneydoğu ve Doğu Anadolu Bölgelerinde 2013 yılında Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı, Küçük Ölçekli Hibeler (GEF-SGP) kapsamında bir proje başlattık. Proje kapsamında bölge halkı ile iletişim kurarak yerinde koruma çalışmaları yürüttük. Bilimsel çalışmalarıyla birlikte, Anadolu parsının yaşadığı son alanlarda yerel halkın türün korunmasına aktif katılımının sağlanması büyük önem arz ediyor. Yerel halkla Doğa Derneği’nin ortaklık içinde olduğu Urfa’da yürütülen çizgili sırtlan (Hyaena hyaena) koruma programında bu yöntemin geçerliliği test edildi ve bu yaklaşımla sırtlanların popülasyonunda kayda değer bir artış sağlandı. 2023 yılı itibariyle Tarım ve Orman Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü (DKMP) ve Isparta Uygulamalı Bilimler Üniversitesi (ISUBÜ) ortaklığında 2019 yılında başlayan Anadolu parsı araştırmaları, TÜBİTAK 1001- Araştırma Destek Programları Başkanlığı (ARDEB) desteğiyle genişletildi. Proje kapsamında Akdeniz ve Ege Bölgelerinde Anadolu parsı araştırmaları gerçekleştiriliyor.
Anadolu’da geçmişten bu yana yaşamaya devam eden, arkeolojik çalışmaların çoğunda çizimleri, gravürleri tespit edilen Anadolu parsları sağlıklı bir ekosistem için büyük rol oynuyor. Bu canlının Anadolu topraklarında az sayılarda da olsa yaşadığını gözlemlemek, ekosistemlerin sağlıklı bir şekilde korunması açısından umut veriyor. Bu umutla, Anadolu parsının bilinen ve potansiyel yaşam alanlarının tamamının korunmasını sağlayarak, bu nadir canlının karşı karşıya olduğu tehditleri ortadan kaldırmak için çalışmalarımızı sürdürüyoruz.
